INPERIO KAROLINGIO

FRANKOAK ETA IMPERIO KAROLINGIOA. KARLOMAGNO.

FRANKOAK

Mendebaldeko erromatar Inperioa desegin zenean, herri germaniarrek lurralde hori konkistatu eta erresuma independenteak ezarri zituzten. Erresuma egonkorrenak Bisigodoek (Iberiar Penintsulan) eta Frankoek (Antzinako Galian) izan ziren.

Frankoak, Rhin ibaia zeharkatu ondoren, Galia iparraldean kokatu ziren. Klovis (Klodobeo) errege franko garrantzitsuenetakoa, konkisten bidez haien lurraldea handitu, frankoen batasuna lortu, erresuma finkatu eta kristautasunera aldatu zen. Horrek ekarri zuen herriak ere kristautasuna besarkatzea. Gainera, bertako herritar galo-erromatar kristauek ondo hartzea lortu zuen.

VII. mendetik aurrera, Klovis (Klodobeo) ondorengo erregeak ez ziren aginteaz ondo arduratu eta goi-funtsionario esku uzten zuten gobernua. Goi-funtzionario horiek “Jauregiko maiordomo”ak ziren. Horrela, monarken agintaritza oso ahula zen.

Maiordomo garrantzitsua Karlos “Martel” izan zen. 732. urtean frankoen armada sendo bat prestatu eta mehatxu musulmana lortu zuen eten egitea Poitiers-eko gatazka irabaziz. Oso garaipen garrantzitsua izan zen, bestela musulmanek Europaren bihotzean sartu eta konkistatuko zuten arazorik gabe.

Karlos Martel hil eta gero, bere ondorengoa izan zen bere semea: Pinino edo Pepin “Laburra”. Honek azken monarka frankoa tronutik kendu zuen eta izan errege aukeratua 751. urtean (Pipino III), eta orduan, dinastia berria hasi zen: Dinastia Karolingioa (Karolo edo Karlos).

INPERIO KAROLINGIOA. EUROPAREN JAIOTZA

Pepin “Laburra” lortu zuen Europako lurralde gehiago konkistatzea, horien artean, Italiako lurralde handi bat, Roma barne, eta Aita Santuari eman zion . Horrela sortu zen Aita Santuaren estatua edo Elizaren estatua (gaur egun Vatikano).

Pepin hil eta gero (768), bere semeak, Karlos (gero Karlomagno), hartu zuen lurralde handi baten boterea.

Karlomagnok jarritu zuen konkistak egiten Europan zehar ebre erresuma asko handituz. Saxoiak menderatu zituen, Italiako Lombardia konkistatu zuen eta Iberiar penintsulako iparraldeko lurralde batzuez jabetu zen.

Kristautasuna leku guztietan inposatu zuen. Karlomagnoren ospea eta boterea hain ziren handiak Mendebaldeko enperadore bat bezalakoa zen.

800. urteko Gabon egunean, Leon III. Aita santuak Mendebaldeko enperadore (Kristau-herriaren enperadore) koroatu zuen Karlomagno. Hori esker, haren agintea onartu zuen Mendebalde osoak, baita Bizantziar Inperioak ere.

Inperio karolingioa oso handia zen. Gaur egungo Frantzia osoa hartzen zuen, bai eta Belgika, Herbehereak, Alemaniaren zati bat eta Italiako iparraldea ere.

Karlomagno Akisgranen ezarri zuen Inperioko hiriburua, Gortea (erregearen familia, lagunak, zaindari militarrak, goi-funtzionarioak eta zerbitzariak,...normalean berarekin bizi zirenak eta gobernatzeko laguntza ematen zioten) hantxe egoten zen.

Inperioa izugarri handia zenez, enperadoreak oso administrazio  zabala sortu behar izan zuen eta  lurraldea konderrietan eta markatan banatu, eskumen (botere eta eskubide) batzuk noble agintarien esku utziz.

• Konderria. Erregeak izendatutako noble ( Kondea) batek gobernatzen zuen lurraldea zen.
• Marka. Defentsa-lurraldea zen, normalean Inperioaren mugetan kokatua eta ondo defendatzeko indar militarra behar zen. Markes (noble militarra) batek gobernatzen zuen erregearen izenean.

Gainera, Missi Dominicci izeneko arduradun-ikuskariak. Haien eginkizuna Inperio osoan ibiltzea zen, konde, markes eta beste noble batzuen jokabidea kontrolatzeko eta erregeari informatzeko.

Karlomagnoren erresuman, kultura nolabaiteko berpizkundea izan zuen. Akisgranen Jauregiko Eskola sortu zuen , eta eskola horretara joaten ziren nobleen  eta goi-funtzionarioen seme-alabak.

Karlomagno hil ondoren, Inperio karolingioa zatitu zen haren ondorengoen artean (frankoen ohitura jarraituz). Karlomagno hiltzean bere seme bakarrak  Luis “Errikitsua” hartu zuen boterea, baina hil zenean Inperio osoa banatu bere hiru semeen artean Verduneko Ituna (843) (Inperioaren banaketa onartzeko)  sinatu ondoren: Karlos “Burusoila”k mendebaldeko zatia jaso zuen; Luis “Germaniarra”k ekialdeko zatia eta Lotariok, enperadore-tituluaz gain, beste bi anaien lurraldeen arteko zatia.

Lotario hil zenean (870), haren lurraldea beste bi erresumen artean banatu zen.

Horrela sortu ziren Frantziako Erresuma eta Germaniako Erromatar Inperio Santua; Frantzia eta Alemania estatuen jatorria.

LABURPENA

FEUDOAK

Hainbeste funtzionarioren zerbitzuak ordaintzeko, enperadoreak feudo izeneko lursail ugari eman zizkien nobleei. Horren truke, nobleek enperadoreari (edo erregeari beste leku batzuetan) leialak izango zitzaizkiola zin egin eta beti prest laguntza militarra emateko edo aholku egokiak emateko. Laguntza militarra eskatzen zienean armadan zerbitzua emango zutela (haien gerrariekin) beti prest enperadoreari leialtasuna erakutsiz.

Sistema horrek harreman feudalen hasiera ekarri zuen (gero Europa osoan zehar hedatu zen sistema).



EGIN KLIK... HOBETO ULERTZEKO


IKUSI ONDOKO BIDEOAK GEHIAGO JAKITEKO ETA HOBETO ULERTZEKO:

MIGUEL Y EL IMPERIO CAROLINGIOA

IMPERIO CAROLINGIO

LA HISTORIA DEL IMPERIO CAROLINGIO EN CASI 10 MINUTOS

EL IMPERIO CAROLINGIO. LECCIONES DE HISTORIA

CARLOMAGNO Y EL IMPERIO CAROLINGIO. OTRA HISTORIA

LOS CAROLINGIOS. GRANDES CIVILIZACIONES

CARLOMAGNO. EL IMPERIO CAROLINGIO. FRANCIA MEDIEVAL 2

DE CAROLINGIOS A CAPETOS. LA DIVISIÓN DE VERDUN. FRANCIA MEDIEVAL 3

LOS CAROLINGIOS: CARLOMAGNO, SU DINASTÍA Y EL IMPERIO CAROLINGIO

EL IMPERIO CAROLINGIO Y CARLOMAGNO, EL REY DE LOS FRANCOS

EL IMPERIO CAROLINGIO EN MINUTOS

Ikasteko Gakoak 2- 42. Orri

1. - Jauregiko maiordomoa: Karlomagnoren Inperioan pixkanaka botere guztia bere esku izan zuten funtzionario nagusiak ziren.

- Konderria: normalean, bat zetorren hiri baten lurraldearekin, eta konde batek gobernatzen zuen.

- Marka: mugako lurraldeak ziren, eta markes baten agindupean zeuden.

- Missi dominici: enperadorearen izenean konde, markes eta gotzainik boteretsuenak zelatatzen zituzten ikuskatzaile moduko batzuk ziren.

2. Karlomagnok Akisgranen ezarri zuen Inperioko hiriburua, eta konderrietan eta markatan antolatu zuen lurraldea; haien agintari kondeak eta markesak ipini zituen, enperadoreak berak izendatuak. Missi dominici zeritzenek kondeak eta markesak kontrolatzen zituzten.

3. Verdungo Ituna 843. Urtean sinatu zuten. Itunean Luis Errukitsuaren semeek (Karlomagnoren ilobak) Inperioaren banaketa onartu zuten. Ondorio nagusia Inperio Karolingioaren zatiketa izan zen.

4. PENTSATU. Alde batetik, abantaila seme guztiek jaso baitzuten herentzia, baina beste alde batetik, desabantaila semeen artean maizegi gertatzen ziren borrokak aita zenaren Inperioa batzeko ahaleginean, eta bestetik, lurraldearen zatiketaren ondorioz galtzen zuten indarra, boterea eta osotasuna.